Geçmiş senelerde köşemde anıt ağaçlarla ilgili yazdığım yazılarla ilgili bir hayli telefon almıştım. Yürüyerek bir yere giderken rastladığım çevre severler de, bu tür yazıları sık sık yazmamın ağaç severleri duygulandırdığını hala ifade ediyorlar. Anıt ağaçlara ilgilenenlerin ve doğayı, çevreyi severlerin artması beni de çok duygulandırıyor. Geçmiş senelerde de anıt ağaçlarla ilgili bir hayli yazı yazmıştım, son yazılarımın birçok kişide olumlu etki yaratması ve ilimizde bulunan anıt ağaçların türleri ve yerleri ile ilgili soruları beni bir hayli umutlandırıyor. Hatta geçmiş senelerde Turizm Meslek Yüksek Okulu öğretim üyesi rahmetli Sayın Hüseyin Kaya’nın öğrencilerine, araştırma olarak anıt ağaçlarla ilgili görev vermesi beni daha da çok duygulandırmıştı.
Düşünün ki, Bolu’da yaşayanların büyük çoğunluğunun bırakın yerlerini, isimlerini bile bilmedikleri, hatta bu konuyla ilgili kurumlarda çalışanların bile yeterince ilgilenmedikleri anıt ağaçlar konusu, Bolu’muzda öğrenim gören Üniversite öğrencilerine ders konusu olabiliyor. Bu konuya hassasiyet ve gösterdiği ilgi için rahmetli, Hüseyin Kaya hocama tekrar çok teşekkür ediyorum. Anıt ağaçlarla ilgilenenlere bilgide biraz faydası olur diye, Sayın Prof Dr. Ünal Asan’ın, anıt ağaçlarla ilgili konulardaki yazılarının bazılarından kısa bölümlerini yazmaya çalışıyorum. Sayın Prof Dr. Ünal Asan’a bu değerli bilgileri bizlerin de faydalanabilmemiz için yaptığı açıklamalarına çok teşekkür ediyorum.
Anıt ağaç nedir?
Yaş, çap ve boy itibariyle kendi türünün alışılmış ölçüleri üzerinde boyutlara sahip olan, ilginç kök, gövde ve dal formu nedeniyle, izleyenlerin belleğinde kimi simgeler çağrıştıran, yöre folkdöründe, kültür ve tarihinde özel yeri bulunan, geçmiş ile günümüz, günümüz ile gelecek arasında iletişim sağlayabilen uzunlukta doğal ömre sahip olan ağaçlar anıt ağaçlardır.
Bu tanımdan anlaşılacağı üzere, bir ağacı anıt yapan özelliklerin üç gurupta ele alınması gerekmektedir ki, bunları şöyle gruplandırabiliriz.
Fiziksel boyutlar.
Görsel ayrıcalıklar.
Moral ve kültürel değerler.
Fiziksel boyutlar.
Birinci gurup içinde çap ve boy gibi doğrudan göze hitap eden fiziksel özellikler bu konuda en etkin belirleyicidir. Ancak, izleyenlerde takdir ve hayranlık duygusu uyandırmak suretiyle birey ve toplum psikolojisinde, bu iki ölçüt, yani çap ve boy, bir ağacı anıtlaştırmak için yeterli değildir. Çünkü anıt ağaçların kuşaklar arasında bağ kurabilecek uzunlukta doğal ömre sahip olması zorunludur. Örneğin; çapı bir metreyi, boyu on beş - yirmi metreyi bulan BOLU DAĞ FINDIĞI ağaçları gibi.
Görsel ayrıcalıklar.
Ağaçlara anıtsal nitelikler kazandıran ikinci gurup özellikler ise, genetik bozukluklardan veya kök ve dallarında böcek, mantar, hayvan ve insan zararları ile oluşan ve zaman içinde ortaya çıkan ilginç görünümlerden ötürü, ağaçların her insanın belleğinde ilk bakışta ayrı simgeleri çağrıştıran patalojik veya genetik farklılıklardandır. Örneğin; Dünyada yoğunluğunun sadece Bolu civarında bulunan EBE ÇAMLARI türleri gibi.
Moral ve kültürel değerler.
Ağaçları anıt yapan üçüncü gurup özellikler ilgili ağaçlara atfolunan moral ve kültürel ayrıcalıklardır. Fiziksel boyutlar yönünden olağanüstü sayılmasa da, yöre kültüründe olumlu veya olumsuz, gerçek veya hayal ürünü, mistik veya folkdonik bir öyküye sahip olmak, yada yöresel veya ulusal tarihte kimi olaylar ile özdeş hale gelmek ve onlara tanıklık etmek de ağaçlara anıtsal nitelik kazandırmaktadır.
Anıt ağaçlar ve çevre konularıyla ilgilenen doğaseverlere, biraz faydalı olabildiysek ne mutlu bizlere.
Bir sonraki yazıda buluşmak üzere, hoşça kalın.
