Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) İzzet Baysal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalında görev yapan Doç. Dr. Emine Afşin, 5-11 Ocak Verem Eğitimi ve Farkındalık Haftası sebebiyle açıklamalarda bulundu.
Doç Dr. Emine Afşin, her yıl 10 milyondan fazla insanın tüberküloz hastalığına yakalandığına vurgu yaparak Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre 2021 yılından itibaren bu sayının artmaya devam ettiğini söyledi.
Tüberküloz nasıl bir hastalıktır, sıklığı nedir?
Tüberküloz (TB) önlenebilir ve genellikle tedavi edilebilir, enfeksiyöz ve bulaşıcı bir hastalıktır. 3 yıllık COVID-19 pandemisi ardından TB 2023 yılında dünyada önde gelen bulaşıcı hastalıklardan ölüm nedeni olma sıralamasına geri döndü. Her yıl 10 milyondan fazla insan TB hastalığına yakalanmaya devam ediyor ve bu sayı Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2021'den bu yana artmaktadır.
Tüberküloz hastalığının belirtileri nelerdir?
Tüberküloz hastalığının genel belirtileri ve hangi organ tutulduysa ona ait belirtileri görülür. Tüberküloz hastalarının genel yakınmaları; özellikle akşama doğru yükselen ateş, gece terlemesi, kilo kaybı, iştahsızlık ve halsizliktir. Akciğer tüberkülozunda ise; iki-üç haftadan uzun süren öksürük, balgam çıkarma, değişken miktarlarda kan tükürme, göğüste ve sırtta ağrı, nefes darlığı ve ses kısıklığı görülmektedir. Hastalar bu şikayetleri önemsemez ve hekime başvurmakta geç kalırsa hastalık ilerler ve daha fazla organa yayılır. Bu süre zarfında hastalık da kişiden kişiye daha fazla bulaşmış olur.
Tüberküloz bulaşması hangi yolla olur ve bulaşıcılığı önlemek için ne gibi önlemler alınmalıdır?
Tüberkülozda bulaşma; hasta kişinin öksürme veya hapşırması ile ortama saçılan mikropların diğer kişiler tarafından solunması ile olmaktadır. Bu nedenle tüberkülozdan şüphe edildiği andan tedavinin 2-3. haftasına kadar bulaştırıcılığın çok yüksek olduğu bu dönemde hastaların öksürürken ve hapşırırken ağzını mendille kapatması, maske kullanımı, kapalı ve kalabalık ortamlardan uzak durması çok önemlidir. Tedavi altındaki hastanın en azından balgam mikroskopisi negatif olana kadar ayrı bir odada tutulması önemlidir. Hastanın odasına girip çıkanlar da mutlaka maske takmalıdır. Tüberküloz hastalarının bulunduğu ortamları havalandırmak, bu ortamlara temiz hava sağlamak, havadaki bulaştırıcı partikülleri azaltarak, bulaşma olasılığını azaltır. Odanın güneş görmesi ortamdaki basilleri öldürür. Tüberküloz hastalarının kullandığı mutfak malzemeleri (bardak, tabak, kaşık, çatal vs.), nevresim, havlu gibi ev gereçleri için normal temizlik yapılması yeterlidir.
Tüberküloz hastalığı tedavisi hakkında bilgi verir misiniz?
En az 6 aylık tedavisi olan bu hastalıkta ilaçların düzenli, aksatmadan ve verem savaş dispanseri tarafından doğrudan gözetimli olarak uygulanması gerekmektedir.
Tüberküloz hastası ile temaslılar için ne yapılmaktadır?
Tüberküloz hastası ile teması olan kişide enfeksiyon gelişimini ya da tüberküloz enfekte kişide tüberküloz hastalığı gelişimini önlemek için koruyucu tedavi gerekmektedir. Toplumda tüberküloz basili ile enfekte olmuş herkese koruyucu ilaç tedavisi verilmesi mümkün değildir; bu nedenle tüberküloz hastalığı gelişme riski yüksek olan gruplara (küçük çocuklar, bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar vb) önerilmektedir. Ülkemizde koruyucu tedavide genellikle tek ilaç altı ay süreyle verilir. İlaçların düzenli kullanılması ve yeterli sürenin tamamlanması çok önemlidir.
Tüberkülozdan korunmak için aşılama yapılmakta mıdır?
Ülkemizde çocuklara doğumdan 2 ay sonra yapılan BCG aşısı; tüberküloz basilinin kanla ve lenfatik sistemle yayılmasını engeller. Böylece hayatı tehdit eden miliyer, menenjit tüberküloz gibi durumların ortaya çıkışını azaltır. BCG aşısı, yan etkileri az olan bir aşıdır. Aşıdan sonra görülen komplikasyonlar daha çok aşının dozu, aşılama yeri ve derinliği, aşılanan kişinin yaşı ve bağışıklık sisteminin durumuyla ilgilidir.
Verem (Tüberküloz) Eğitimi ve Farkındalık Haftasının hedefi nedir?
Tüberkülozdan erken şüphelenilmesi ile erken tanı koyulabilmesi, bulaştırıcılığa gerektiği kadar dikkat edilmesi ve tedavinin aksatmadan düzenli uygulanması ile hedefimiz; veremsiz Türkiye.
